Европските урбани центри даваат визија за попаметни, позелени идни градови

Од Виена и Париз до малиот германски град Лемго, откријте ги локациите кои денес ја поставуваат агендата за попаметни, позелени идни градови.

Идните европски градови ќе бидат позелени, подигитални и целосно инклузивни. Париз веќе има направено многу за да се постигне тоа: прочуените Елисејски полиња ќе станат зелен простор. И Виена веќе долго време се смета за пионерски паметен град, кој се фокусира на родово планирање. Градовите со средина големина во Германија исто така служат како пример за иднината. За да се продолжи со изградба на идните градови, клучно е користењето на дигиталните алатки. Ан Идалго (Anne Hidalgo) не сака автомобили. Автомобилите – и издувните гасови што ги произведуваат – ги сака надвор од нејзиниот град. Наместо тоа, таа сака повеќе дрвја, паркови и ленти за велосипедисти. Како градоначалничка на Париз и членка на Социјалистичката партија, не е осамена во желбата својот град да го раззелени. Многу политичари спроведуваат големи промени, а целта на ЕУ е да ја намали емисијата на стакленички гасови за најмалку 55% до 2030 година.  Последните години, Идалго разви повеќе иницијативи за да го однесе Париз поблиску во оваа насока. Под нејзиното управување, градот изгради нови и ги надгради старите велосипедски патеки, засади дрвја и ги инспирираше дизајнерите за прочуените Елисејски полиња да ги претворат во парк. Идалго заговара „град од 15 минути“, во кој жителите можат да стигнат до училиште, лекар, продавници за храна, театар, канцеларија и до зелени површини за 15 минути од напуштањето на својот дом. Овие иницијативи значат дека Париз е чекор поблиску до ставање крај на својот проблем со смогот. Но, смогот не е единствениот проблем во еден од најгусто населените градови на светот. Цените за закуп се високи, а достапното домување е луксуз. Оваа дилема е заедничка речиси за сите метрополи во светот.

Визија за градовите на иднината: помалку сообраќај, повеќе простор

И покрај глобалниот пораст на работа на далечина во 2020 година, ОН предвидуваат дека 68% од популацијата ќе живее во градови до 2050 година. Како што луѓето продолжуваат да се преселуваат во градовите, потребата за домување ќе расте – додека сообраќајот ќе се влошува, а просторот ќе станува оскуден. Јасно е дека нешто треба да се смени. Низ целиот свет, дизајнери работат на планови за идните градови. На пример, јапонскиот производител на автомобили „Тојота“ и данската архитектонска фирма BIG го планираат првиот град на светот кој може да се програмира, наречен Ткаен град, во подножјето на планината Фуџи. Во меѓувреме, владата на Саудиска Арабија сака да го изгради NEOM, град без патишта, без автомобили, целосно еколошки сред пустина. Сличен проект е во тек и во кинеската провинција Хебеи: градот Ксионган е дизајниран за да помогне во намалување на пренаселеноста во блиската престолнина Пекинг и има цел да стане некој вид зелена Силициумска долина. „Sidewalk Labs“, подружница на „Alphabet Inc.“, имаше слични планови за Торонто, но проектот моментално е во мирување.

Модел за град на иднината

Виена експериментира и со идните концепти. Урбаните планери на градот сакаат да земат предвид низа перспективи кога се работи за квалитетот на животот, користејќи ја техниката што се нарекува родово планирање. Локалната урбанистка Ева Каил се залага за родово планирање повеќе од 30 години. „Повеќето градови во основа биле дизајнирани за мажи“, вели Каил, објаснувајќи дека улиците, насочувањето на сообраќајот и животниот простор на крајот се засновани на застарен модел на хранителот кој вози наутро на работа и се враќа навечер. „Непосредното животно опкружување малку ја има земено предвид стварноста на животот на оние кои имаат домашни и воспитувачки одговорности“. Токму тоа го менува родовото планирање. Дел од решението се улици кои лесно можат да се преминат со колички за деца, како и паркови и градинки до кои може да се дојде пешки. Резултатите се јасни: Виена веќе неколку години го зазема првото место на Мерцеровата скала за квалитетот на животот. Таа го победи и Лондон и е на прво место според индексот „Roland Berger Smart City“. „Виена почна да разгледува стратегии за иднината пред 10 години“, вели Флоријан Волер, експерт во агенцијата „Smart City“. Агенцијата е одделение за урбани иновации, „think thank“ кој ги надгледува и анализира глобалните трендови и развојот во метрополитанските области. „Тогаш Виена постави визија за тоа каде сака да биде до 2030 и 2050 година“, вели Волер. „Првата рамковна стратегија е од 2014 година и оттогаш е ажурирана за да се постават нови критериуми“.

Интелигентни семафори и обновлива енергија

Виенските цели се амбициозни: емисиите на јаглерод диоксид по глава на жител од транспортниот сектор мораат да се намалат за 50% до 2030 година и за 100% до 2050 година; до 2050 година 80% од компонентите и материјалите од урнатите згради и големите проекти за обнова мора повторно да се употребат или да се рециклираат.    Лесно е да се направи дневниот ред добро да изгледа на хартија. Вистинската работа се состои во исполнувањето на целите, а низ Виена во тек се проекти кои се занимаваат со електромобилност, обновливи извори на енергија од талогот од канализацијата, привремена и заедничка употреба на просторот и паметните семафори. Јохен Рабе, професор по урбана отпорност и дигитализација на Техничкиот универзитет во Берлин истакнува дека пилот-проектите пречесто се надеваат дека ќе создадат „нова нормалност“, а притоа не размислуваат за тоа како тие проекти би можеле да бидат префрлени на други подрачја или градови. Вмрежувањето и размената на идеи се сметаат за пресудни за реплицирање на проектите по фазата на тестирање. Овој вид вмрежување е цел на заедничкиот проект „Попаметно заедно“, кој го финансира ЕУ, а чија цел е подобрување на квалитетот на животот во градовите што ги трансформира. Со проектот управуваат Виена, Минхен и Лион во Франција, кои цели квартови претвориле во пробни балони за нови технологии и инфраструктури. Софија во Унгарија, Венеција во Италија, Сантијаго де Компостела во Шпанија, Киев во Украина и Јокохама во Јапонија се вклучени како градови „наследници“ и „набљудувачи“. Раководителот на проектот „Попаметно заедно“ со седиште во Минхен, Бернхард Класен, ја нарекува оваа структура „систем на снежна топка“ и следниот чекор го дефинира како пронаоѓање нови квартови во кои можат да се применат решенијата.     

Урбанистичко планирање водено од технологијата

За да се постигнат целите кои гледаат кон иднината, градовите се потпираат на паметните технологии кои ветуваат оптимизирана инфраструктура и логистика, како и на јавните и приватните простори во кои може да се живее и да бидат еколошки прифатливи. Градот Осло во Норвешка неодамна го користеше Autodesk Spacemaker за планирање на еден од своите најважни проекти. Spacemaker се заснова на вештачка интелигенција (AI) и користи генеративен дизајн за пресметување на оптималниот развој на парцелите. Ги зема предвид параметрите како што се ветрот, сончевото зрачење, бучавата и дождовницата за да се подобрат стандардите за домување. Во Осло овие архитектонски преиспитувања и дизајн помогнале да се намалат станбените подрачја со слаба осветленост за 51%, а бучните за 10%. Со Spacemaker планерите можеле одржливо да планираат и заштедиле неколку денови макотрпна рачна работа користејќи ја стручноста на AI.„Во раните фази – значи во текот на фазите на планирање и дизајнирање – можете да имате големо влијание на одржливоста“, вели соосновачот на вселенскиот производител Хавард Хаукеланд. „Цената на промените во овие фази е многу пониска отколку во случај на дополнително вградување во подоцнежните фази, како изградба и експлоатација“.

Идните градови не мораат да бидат големи

 Има многу причини зошто големите градови се светилници и изложбени простори. Во градските области живеат големи компании. Тоа се деловни локации и магнети за наука и истражување. Тука се концентрирани мрежи што го придвижуваат новиот развој. Но, малите и средните градови исто така одамна се во центарот на интересот. Германските градови Улм, Кајзерслаутерн и Гера биле меѓу тринаесетте модел-проекти во дијалошката платформа Smart Cities, која ја почна германското сојузно Министерство за ентериер, изградба и заедница во 2019 година.   До 2022 година ќе бидат изградени климатски неутрални квартови во градот Кајзерслаутерн на југозападот на Германија, на местото на поранешната фабрика во сопственост на производителот на машини за шиење „Georg Michael Pfaff“. Институтот на Фраунхофер за системи за соларна енергија (ISE) дава научна поддршка на проектот наречен „Enstadt: Pfaff Reallabor“. Во неугледниот град Лемго, на северозападот на Германија, истражувачите зазеле сличен пристап за експериментирање со создавање град на иднината со средна големина, во соработка со Фраунхоферовиот институт за оптика, системска технологија и експлоатација на сликата (IOSB). „Сè се состои во тоа структурните недостатоци на малиот град да ги претвориме во предност“, вели Јирген Јаспернајте, професор за компјутерски мрежи на Универзитетот за применети науки и уметности Оствестфален-Липе и шеф на Фраунхоферовиот IOSB.Проектот ги препознава малите општини кои нудат алтернативи и овозможуваат растоварување на големите градови наместо да останат заробени во времето. Овој фокус на ревитализација на малите градови е сличен на оние кои ги воведоа Минхен, Лион и Виена во рамки на иницијативата „Попаметни заедно“. Кога градоначалничката на Париз се залага за „15-минутен град“, таа мисли на самодоволни квартови кои во суштина функционираат како села и мали градови. На крајот на краиштата, сите проекти ја имаат истата цел, било да се реализираат во мали заедници, метрополи или мегаградови. Целта е да се обезбеди вмрежување на знаењето и на глобално приспособливите решенија.

Изворна статија преземена од: Europe’s Urban Centers Provide Visions of Future Cities (autodesk.com)